Kollum Gerard de Jong: Waes
Tot diep in de jaren ’90 fan de forige eeuw brúkten Friezen skûtsjes om hur irpels, kuil en ânder goed te ferfoeren. Echt waar. Dat leerde ik fan de Flaamse Tom Waes, die’t ’n ôflevering over Frysland maakt had. D’r waar meer dat niet klopte, of in elk gefal enorm útfergroat worde. Ston die Frise skoalklas maar werklik model foor hoe’t alle skoalen hier met ôns (streek-)taal omgaan.
’t Is flau Waes op ’n paar flaters te pakken. Hij maakt syn programma dúdlik met liefde en respekt, en ik loof dat hij oprecht neskierig is naar de streken die’t hij portretteert. Al knaagt ’t âl: at hij in ’n ôflevering over Frysland al ’n nussy fan dut soort fouten maakt, dan kin ’t hest niet âns as sitte d’r in al syn ôfleverings dut soort foutsys. Alleen kin ik dat, at ’t om bijgelyks Transnistrië of Paraguay gaat, niet kontrolere.
Om my hine lâs ik inkeld lof foor de útsturing. ’n Búttenstaander die’t met ’n sacht oog naar ôns kykt. Die’t de skûtsjes en ’t Frise lând hest nag mooier in beeld bringt as at wij dat doen. Die’t sien laat hoe arig en gastfrij, nuchter maar niet tè nuchter Friezen binne. Die’t klisjees befestigt maar op positive wize; biedt der maar ’s weerstand teugen. Wij kinne ônssels anprize maar ’t telt tien keer meer at een fan búttenen dat doet. ’t Is ’n útroil: Waes komt súppersimpathyk over, en ‘wij’ staan d’r mooi op. Hij blij, wij blij.
Maar de foorhouwen spigel is al te fryndlik en blind foor oneffenheden, pukkels en groeden. Waes het ’n ânsichtkaart fan Frysland maakt. Dat mâg fansels, ’t pretindeert ok niet meer te wezen as dat, maar ’t levert gyn dieper begryp of nije insichten op.
Dichter bij huus gebeurt dat âl: Omrop Fryslân gaat foorbij fooroordeel-befestigend fermaak met de nije podcast-sery ‘Wy en dy’. Seuven Friezen fan diverse komôf prate over idintiteit en wat hur al dan niet Frys maakt of foelen doet. ’n Anrader. Ik hew inkeld nag de ôflevering met globetrotter Joana Duarte hoord, maar dat leverde meer stof tot nadinken over (Frise) idintiteit op as ’n nussy Waes-ôfleverings. ’t Is nag fermaaklik ok.
Bron: Leeuwarder Courant, 30-11-2021