Kollum Gerard de Jong: Ferbreke

Lessen waar ik op ’n interessante ‘inspirasysessy’ om na te dinken over ’t ferhaal fan Noordwest-Frysland. Soa’n dartig mînsen út Waddenhoek en Harlingen waren noad om hur te bugen over de ‘branding’ (niet die bij see, maar ’t in de met setten fan ’n merk) fan de regio.
De anwezigen kwammen allegaar út ’t gebied sels. Inkeld de sessylaider kwam út ’t oasten fan ’t lând. Doe’t hij in ’t Nederlâns foorsteld had om ’n korte introduksyrônde te doen froeg ’n Fries de andacht: ‘Zullen we de voorstelronde in het Nederlands doen?’, saai hij. ‘Dan verstaat de projectleider het ook.’
De projektlaider saai: ‘Oh, maar ik versta het Fries prima hoor. En anders vraag ik het wel.’
De Fries wou fan gyn wiken wete: ‘Toch lijkt het me beter het in het Nederlands te doen.’
Een foor een gongen se foor de bijl. Friezen, Bilkerts; se houden hur praatsy niet in de aigen taal maar in ’t Nederlâns. Want ja, je wille niet ‘stug’ of as ‘dwarskop’ overkomme. Inkeld drie Bilkerts, weronder ik sels, stelden hur dos gewoan foor in ’t Bildts. Dat waar gyn subfersive daad; ’t leken mij alleen niet norig mij te ‘ferbreken’ foor een die’t sels sait ’t goed ferstaan te kinnen.
Elkeneen is hier – bewust of onbewust – altyd met taal doende. Niet inkeld skrivers of sjoernalisten, maar ok in de reklame, ’t openbaar bestuur, de amtnerij, ’t onderwiis, de horeka: taal en meertalighyd is hier ’n wezenlik part fan ’t leven, fan ôns idintiteit en soasjaal ferkeer. ’t Hoort bij de ‘brand’ (niet ’t fuur, maar ’t merk).
’t Waar de dârde keer in drie maanden dat ik dut gebeuren sâg. ’t Is wonderlik om te met te maken. Dat ’n Fries of Bilkert ’n groep mînsen oplait Nederlâns praten te gaan foor een persoan, wilens die persoan sels sait dat-y ’t wel ferstaan kin. Sterker, meskien just wìl dat mînsen hur in de aigen taal úttere.
’t Komt fast fort út gastfrijens, dat loof ik oprecht. Maar d’r sit ’n minderweerdighydskompleks achter, as binne ôns talen hier minder as ’t Nederlâns. Dat is niet soa, en der motte wij fanôf. Dat mâg in de ‘brand’ (niet ’t merk, maar ’t fuur).
gm.de.jong@xs4all.nl

Leeuwarder Courant – 08-02-2022 – gm.de.jong@xs4all.nl