Kollum Gerard de Jong: Banshee

Achter ôns sat ’n mantsy, de 80 rúm passeerd. D’r sat maar ’n handsyfol mînsen in de filmsaal fan Slieker. ’t Bleek ’n Ingelsman. Hij knoopte ’n praatsy an met syn buurfrou.

“Guster waar ik nag in Keulen”, fertelde hij. “Ik sou na huus maar docht doe: ik hew nag nooit in ’t noorden fan Nederland weest”. Lirys waar hij, over ’t Fries Museum. Hij had d’r de hele dâg omspaand, môrn gong hij weer.

The Banshees of Inisherin speult him ôf op ’t fiktive ailand Inisherin (’t Gaelic ‘Inis Éireann’ betekent ‘’t Ierland-ailand’), tidens de burgeroorlog, soa’n 100 jaar leden. Op ’t ailand breekt ok ’n konflikt út dat op ’n oorlog útdraait. De oorlog tussen twee boezemfrynden.

Fan de ene op de ândere dag sait Colm teugen Pádraic – de twee binne al desinnia kammeraten – dat hij him niet meer sien wil. Hij wil alleen laten worre en sait hur frynd-

skap op. De goeiige Pádraic kin d’r niet bij, dut mot ’n grap weze. Maar dat ’t Colm menens is wort maar al te gau dúdlik.

Liefdesrelasys gaan foorbij, fryndskappen kinne doadbloede… Maar ’n kammeraatskap dat soamaar, fan ’t ene op ’t ândere momint, opsaid wort? ’t Snijt Pádraic deur de siel. Twifel: sou ’t werklik soa weze kinne dat hij niet soa arig is as at hij dinkt? Elkeneen fynt him dos arig? Hij fynt himsels och soa arig, hoe kin een nou ’n fryndskap met him opsêge?

Ofwezen en in ’n eksistîn-sjele krisis smeten, wort Pádraic d’r niet ariger op. Colm, as ferbreker fan hur bând, ok niet. Op ’n bepaald momint dinke baide dat ’t beter weze sou at de ânder d’r gewoan niet meer waar. ’n Draiging die’t foelber is omdat de banshee – ’n Iers mytologys personazy, ’n frou die’t de doad ankondigt – opsichtig op ’t ailand omspookt.

“Myn frou is ’n paar jaar leden fersturven”, saai de Ingelsman na ôfloop. Met ’n lach: “Sont die tiid doen ik wer’t sij altyd ’n hekel an had, soa-as raize.” Soms kinne je maar beter even wachte ant de banshee delweest het.

Bron: Leeuwarder Courant, kollum Gerard de Jong, 07-02-2023