Kollum Jan de Groot: Taalterrorisme

Terrorisme?

At die twee maanden gyn kollum mij goed deen hewwe, motte jim de kommende tiid maar bepale, maar ik bin weer werom. Niet op Omrop Fryslân dus, maar alleen op Bildts Aigene. Dan maak ik drekt fan de gelegenhyd gebrúk om te sêgen dat ’t bestuur fan Bildts Aigene nergens foor anspraaklik steld worre kin, maar dat de hele ferantwoordlikhyd bij mij lait. Bij mij kin ’t naamlik wel ’s út de bocht flige.

Wat kinne jim ferwachte? Ik kom eenkeer in de feertyn dagen bij jim. De onderwerpen sille niet ’n prot ferskille fan wat ik op de radio deen, maar ’t ferskil sit ’m in ’t fait dat ik niet meer bonnen bin an heel Fryslând, maar perbeer nou meer te skriven wat d’r op ’t Bildt gebeurt.

En dan begin ik met wat d’r bij mij in desimber om huus gebeurde… Want ik worde terroriseerd, sil’k jim fertelle. Soa, dat is nagal wat watstou nou saitst. Fiel fast wel met, sille ’n stikminnig sêge. ’t Effekt al, maar terroriseerde worde ik. Temînsen, dat meende ik. D’r leken naamlik fanatike Friezen ’t foorsien te hewwen op deuze fanatike Bilkert.

Ik sil jim útlêge wat d’r an de hând waar. ’t Begon met ’n heel klain pakky deur de brievebus der’t ik drekt de Friese flâg in herkinde. Dut bleek ’n tassy te wezen. Sonder tekst d’rbij. De dagen derna worden d’r twee dagen lang plaatsys met de Friese flâg op de foordeur plakt en laai d’r ’n flesopener met ’n klomp met derop bladen fan de waterlely. De klimaks waar doe’t ik frijdegoffens betiid út ’t slaapkamerrút keek en d’r ’n Friese flâg úthong!

Okee, ’t is allegaar onskuldig en hij of sij maakt niks fyn, docht ik de hele tiid, maar ’t is dochs allegaar núvver. Werom doet men dut? Wat sit hier nou achter? Jawis, ik bin ’n fanatike Bilkert. Ik perbeer soa foutloas Bildts te praten, ferbeter mînsen at se ’t niet goed sêge en… Hé, sou ’t dat weze? Dat se der genog fan hewwe? Neuh, ik hew niet ’t idee dat se der nou koud as wêrm fan worre. In ’e regel wort dat met ’n kwinkslâg fortwuifd.

Wat is’t dan? Dat d’r docht wort dat ik niks met Friezen hew en dat ik der ’n hekel an hew, is folstrekt groate waansin. Dan begrypt men d’r he-len-dal niks fan. Elkeneen weet dat ik dus fanatyk bin met de Bildtse taal. Maar dat betekent niet dat ik dan niks met Frys hew. Ik juich die taal just echt toe, want se sitte d’r ’t selde foor as ’t Bildts. Dut mot in stand houwen worre. Ik draag ’t Frys dus ’n wêrm hart toe, laat dat dúdlik weze. Alleen myn hart foor ’t Bildts is niet wêrm, maar hyt.

Derom waar ik ok wakker wiis met ’t fait dat d’r aindlik weer ’n Bildts nummer in de Top-100 fan Fryslân ston. En ni, der bedoel ik ‘Frysstar’ niet met die’t fanút ’t niks op nummer een kwam. Dat is ommers in ’t Frys… Ik bedoel fansels Jan de Vries met ’t nummer ’’t Bildt.’

Werom naar ’t mistery. Maar ik bleek ’t helendal in de ferkeerde hoek te soeken! Friezen hadden ’t niet op mij foorsien. Dat waren waanbeelden fan mij. ’t Kwam út onferwachte hoek: dut waar de foorberaiding fan de útraiking fan de Bildtse-Kultuurpriis an mij op die frijdeg. Dat hadden myn kammeraden regeld. Der kwam ik op die avend sels achter. Fansels kon ik ’t doe seker waardere. En ’t had niks met Frys te krijen, maar met vv Minnertsga…

’t Worde trouwens ’n avend met humoristise sprekers. Ik kyk werklik werom op ’n fantastys slaagde avend en an de mînsen om mij hine te horen, het elkeneen him poerbest fermaakt. En dat ’t deurmidden skeure fan ’t programmaboeky fan foetbâlferening Ouwe-Syl niet klopt, motte je maar op de koop toenimme. Ik begryp ’t wel dat ’t soms wat anset wort. Gyn probleem. ’t Klopt al dat ’t stikky in ’t Frys skreven waar, maar ik hew d’r alleen wat fan said dat dut niet in ’t Frys kin as Bildts dorp. Maar ja, soks kinne je fan mij ferwachte, h’n, as Bildts-o-fyl!