Kollum Gerard de Jong: Olfaktorys ongeryf

’n Goeie geur is as ‘n Rubiks-kubus; ’t kin maar op een menier. Nim Cap D’Antibes: je rúkke ’n orgy fan groen, met op ’t strand anspoeld seewier, fioelblâden in ’n seumerbrys en ’t subtile soet fan kaneel en fanily, met noaten fan munt en ’t houtachtige fan seder en wierook dat d’r lossys deurhine trekt. Kûnst.

Ik hou fan geuren met persoanlikhyd, met sprezzatura. Soa’t mezyk niet inkeld klank is, literatuur niet inkeld woorden en ’n skilderij niet inkeld forf, is geur niet inkeld geur. ’t Is ’t ferhaal dat prikkelt, útdaagt, ferlaidt. Fansels, ’n groat part is marketing, maar dat is met ândere kûnstforms likegoed soa. Goeie eau de parfums hewwe ‘n ferhaal, ‘n idee. De geur wort je anraikt, ’t ferhaal make en drage je sels. Sont kort bin ik de wereld fan topnoaten, basisnoaten en de edele kûnst fan de olfaktorij indoken. Aindlik ’n hobby!

Reuk is altyd myn sterkst ontwikkelde sintuug weest. Myn ‘Wat rúk ik?’ wort in dut huus faak beäntwoord met: ‘Ik weet niet watstou rúkst, ik rúk niks’. Geur is herinnering: dor Spaans grâs dat besprinkeld wort deur glorig swimbadwater, deur de son fan myn jongeshuud ôfbrând in de eandeloaze seumer fan myn jeugd. ’t Opskrive maakt dat ik ‘t rúk. Ansom sil ik de spesifike brândlucht fan jannewary 2000, doe’t ’t gebou fan de Bildtse Post ôfbrândde, nooit kwytrake.

Twee weken leden worde ’n pakketsy met nije geurtsys besorgd. Ik ferheugde mij fooral op L’air du Désert Marocain, ’n parfum baseerd op de Marokkaanse woestijnnacht. ’t Most nag even wachte want ik had die week korona, en bêst ok. De lamlindighyd hew ik útsitten, maar nou rúk ik niks meer. En met niks bedoel ik echt helendal niks. Ik proef ok niks meer. ’t Foelt as is myn reukorgaan amputeerd.

Wrede irony – weg hobby! – of domme pech? Ik hou ’t op ’t leste, wermet ik de opsy open hou dat dom geluk ’t rúkken op ’n dâg weer aktifeert. Leve is loslate: as ’n hiteluchtballon, die’t sândsakken overboord gooie mot om sweven te bliven, drive wij deur de tiid. Ik sien mijsels in die hiteluchtballon, glijend deur de folmaakt geurloaze nacht fan de Marokkaanse woestijn.

Leeuwarder Courant 13-08-2024. gm.de.jong@xs4all.nl