Kollum Gerard de Jong: Doen

Doen

At je ’n taal ônderdak geve wille, wer doen je dat dan? Frijdeg, na de jaarlikse Streektaalkonferînsy die’t wij as Stichting Nederlandse Dialecten organisere, openden de Limburgers groats hur Hoes veur ’t Limburgs: ’n nagelnij ônderkommen in ’n ouwe Philips-industryhal, der’t klaine winkeltsys, kreätyf en kultureel ondernimmers en hippe koffytintsys ‘n plakky hewwe. ’n Broesplak: der is ’n taal goed te plak.

’t Binne och soa neskierige konferînsys die’t ’n mooie momintopname fan ontwikkelings en praktise methoades over streektaalpromoasy en -ôndersoek oplevere. Alles loopt d’r om: West-Flamingen, Brusselaren, Seeuwen, Brabanders, Nedersaksen, Bonêrianen, Folendammers (?), Grunningers, en ’n heel kontingint Friezen en Bilkerts. Maar naast ’t ôndersoek en ontwikkelings fyn ik ‘t ’t mooist om te sien hoe’t al die mînsen hur streektaal beleve.

’n Taal ‘fatte’ is nag niet soa maklik. Fansels, saken as grammatika, spelling en fariasys binne te beskriven, maar hoe’t ’n taal beleefd wort laat him moeiliker fange. Dat kin inkeld deur observasy fan de mînsen die’t d’r met doende binne. ’n Taal, at die diep sit, maakt de mîns, maar de mîns maakt likegoed de taal. Wij sêge faak dat taal altyd ferandert, wat ok soa is, maar dat komt omdat de mînsen die taal ferandere. ’n Goeie saak trouwens, en ’t is folstrekt nutteloas der teugen te fechten: prebeer ’n taal fast te pinnen of in de tiid in beton te gieten, en ’t stroomt je as water deur de fingers. ’n Stilstaande taal is ’n dooie taal.

Al die mînsen die’t frijdeg weer bijnander kwammen doen dat út liefde foor de taal. Wie binne al die mînsen? Netwerkers en einzelgängers, pragmatisy en dromers, onbaatsuchtigen en narsisten, swartkikers en rôze-brillers, konservativen en ideälisten, false profeten en aigen-gelikers, mînsen die’t inkeld lústere en goent die’t niet ophouwe te oreren. Mînsen soa as jou en ik dus.

De driifferen fan mînsen fassinere omdat se ongrypber binne. Wij doen allegaar dingen der’t wij niet krekt fan wete werom at wij se doen. Hewwe wij ’n passy koazen om ôns foor in te setten, of het die passy ôns koazen? En maakt ’t wat út? De Limburgers hewwe (‘t?) as motto bij de opening fan hur nije ‘taalhoes’ andurd de meskien wel bekindste rifferînsy an hur taal – “’t Is ’n kwestie van geduld” – om te bugen tot ’n nag mooiere waarhyd: ‘’t Is ’n kwestie van doon’.

gm.de.jong@xs4all.nl