Kollum fan Gerard de Jong: Helgoland
Met een besoeky hewwe je Helgoland wel bekeken. Dat is gyn diskwalifikasy; d’r binne plakken der’t je überhaupt nooit hine hoeve. Maar ‘n lust foor ’t oog is ’t niet. At je fan de feerboat ôfkomme – met personeel dat je soa bot en luud mooglik útsegent omdat op ‘e boat ’n rûgsak dos ooit útfonnen om op ‘e rûg te dragen, niet op ‘e rûg mâg. Op ‘e búk, tussen de benen, op ‘e kop, op ’n ânder syn kop: alles mâg, maar nièt. òp. dè. rûg! ‘Rücksak! Rücksak!’ – prebere tientallen tax free-winkels de andacht nag ôf te laiden, maar derna kin ’t ailand hur angesicht niet langer ferberge.
’t Is niet fraai. Brutalistise apparteminteblokken en bonkige boupakket-hotels prebere ’t ailand op te fleuren met kleurtsys die’t deur weer en wyn ferfaagd binne. ’t Is bepaald gyn Curacao. Al kin Helgoland sels d’r niet feul an doen. Op ’n presintasy over de geskidenis worden filmpys út de oorlog toand. ‘n Big bang fan bommen fan de allieerden het ’n krater in de siel fan Helgoland sloegen. Niks bleef overeand. Met skaarse middels hewwe se prebeerd d’r weer wat fan te maken.
Wat maakt ’n ailand mooi? ’t Ailand sels, of ’t útsicht dat je fanôf soa’n rots hewwe? Utaindlik binne ‘t – fansels – de mînsen, en die waren kleurryk. Dat kin ok niet âns op ‘t driejaarlikse Friesentreffen, met West-, Ost- en Nord-Friezen bijnander. Wij sitte op ’n terras met twee jonge Oast-Friezen –flasnorrechys, Magna Frisia t-shirts, genietend fan ôns andacht – die’t in de hoogste fersnelling deurrattele over hoe mooi deuze reüny is.
Inenen fere se op, wizend naar ’n foorbijlopende jongkirl. ‘Hé! Dat is Onno! 25 jaar, kin perfekt Frys, echt ‘n foorbeeld. Onnooo!’ De jonge doet as hoort-y niks en loopt gau deur. ‘Onno,’ sucht ’t flassnorrechy, wegdromend, ‘de Mozart fan ’t Ostfriesisch.’
’n Oud stel dat ik sundegoffen in ’n koffytintsy tref, fertelt dat se hier al tweeënfeertig jaar lang fier keer in ’t jaar komme. Dat is 168 keer na Helgoland. Meskien onthult ’t ailand hur skoanhyd krekt na ’n jaar of dartig? Dat sil ik niet hale, maar elk fynt ergens syn plak. In ’t uur dat ik naast hur sit is myn interfînsy ’t enige praat dat se hewwe. Se sitte tunover nander, kike bij nander lâns en swige. Dat doen se thús fast ok, maar fier keer in ‘t jaar doen se dat, belastingfrij, op Helgoland.
gm.de.jong@xs4all.nl