Kollum fan Gerard de Jong: Oprúmme

‘Kollum?’ froeg M., in dut huus koadetaal foor ‘is dut wat foor dyn folgende kollum?’

Nesteld op ‘e bank met de swaarlivige eandejaarskranten lâs ik snuvend fan ergernis over hoe’t útgever Mediahuis ‘t de FNP onmooglik maakt ’n nijjaarswîns te plaatsen (Leeuwarder Courant, 27 desimber). De rúmte hier is mij te dierber om út te lêgen hoe ridikúl ’t is, dut soafeulste foorbeeld fan de marginalisasy fan minderhydstalen deur onwil en onnoazelens.

Ik had ’t ok even overwogen, maar at ik gelyk triggerd wor en ‘kollum?’ dink is ’t (hest) nooit ’n goed kollumonderwerp. ’t Fonnis is al foltrokken, de trekker is overhaald, wilens ’t skriven – dos ’t arigste fan ’t hewwen fan ’n kollum – nag beginne mot. Liefst weet ik at ik begin te skriven niet wer’t ’t eandige sil.

‘Dut motst seker even leze,’ saai M. Se lâs ’n stik fan Merijn de Boer in Trouw, die’t ferhaalt over hoe moeilik hij saken weggooie kin. De spullen die’t hij in al die jaren bijnander skarreld het forme ‘t museum fan syn leven. Se foere him werom na syn jeugd, blaze ’t stof fan de herinnerings. Herinnerings, tiid, spullen: spekky foor dut Bildtse bekky. Ons ferloren tiid sit ín die spullen. Se binne ’t lont in ôns onthoud.

Ik had mij foornommen deuze korsttydsdagen wat op te rúmmen, soa-as wat doazen út de Bildtse Post-tiid (ankem juny alweer fijf jaar leden stopt). Niet dat ik ’t spul kwyt wil, maar se kinne niet staan blive der’t se nou staan. Ik mot d’r wat met.

Dat had ik ôflopene week al doen sillen, maar niks rúggelt je soa gau deur de fingers as frije tiid. Wat ik àl deen hew is ‘Rewinding the master’s clock’ bestelle, ’n boek over tiidpersepsy. Wij sien tiid as ’n eenrichtingspylk, maar in de geskidenis fan de mînshyd is tiid ok sien as syklys, as ’n simultane beweging foor- èn achterút, as ’n illúzy, noem maar op. ’n Andere, frisse kijk op tiid kin bij ’n prot saken helpe, ok bij ’t oprúmmen.

‘Meskien motst ’t stik dos maar niet leze,’ saai M., doe’t se ’t sels út had. De Bildtse Post-doazen staan foorlopig – de lingte fan ‘foorlopig’ is ôfhanklik fan je tiidsbesef – nag op hur werkkamer.

gm.de.jong@zxs4all.nl