Praatsymaker: Tompoes
Lessen hadden wij fan ’t werk ’n meeting en der kregen wij ’n Tompoes bij de koffy. En at de traktasy Tompoes, dut kinne trouwens op ferskillende menieren skrive, út de doas komt, dan siest elkeneen kiken fan: “Hoe sil ik ’t ete?” Maar ok: “Hoe sille de ânderen ’t ete?” Met ândere woorden: wat is de maklikste menier om ’t op te eten sonder dysels d’r helendal ônder te setten? Maar is d’r aigenlik wel ’n maklike menier?
Aansen kom ik werom op die fragen. Eerst wou ik wel ’s wete hoe’t men nou an de naam Tompoes komt. Even opsoeke: in de eerste helft fan de 19de eeuw worde in Franeker Jan Hannema geboren en hij worde niet langer as 71 sintimeter. Hierdeur groeide-y út ant ’n Europese theäterheld. Onder syn artystenaam admiraal Tom Pouce (oorspronklik ’n figuur út ’t sproky: ‘Klein Duimpje’) feroverde hij de harten fan ’t theäterpublyk met syn akteren en immitasys. Mooglik stoal-y hiermet ok ’t hart fan ’n bakker út Franeker, want die besloat ’n gebakky na de artyst te noemen.
At wij metnander ’n Tompoes ete dan fynt elkeneen ’t alle keren weer ’n útdaging. Wat is nou de beste menier? Blykber is die d’r niet, want ik hew nag nooit metmaakt dat elkeneen op deselde menier dut gebakky demonteert. Ik hew ’t even opsocht hoefeul farianten d’r binne om ’t te eten. Ik kwam tien menieren teugen! Soek se allegaar maar ’s op.
Alle keren fraag ik mij ok ôf werom se soks niet eetfryndliker make. Deur befoorbeeld dat ‘dak’ sachter te maken, soadat ’t maklik met ’n forky te behappen is.
Faak dink ik, at ik elkeneen met de tong in de môndhoek doende sien, fan: “Dut is krekt as bij de beesten in de dieretún.” Dan ferskúlle se naamlik met opsetsin eten in bepaald spul foor luwen en apen ensoa. Hiermet dage se die dieren út, maar ok om hur doende te houwen.
Maar krekt soa’n útdaging as ’t eten fan dut gebakky is om nou ’n eand an deuze kollum te maken. Ik mot fansels ok niet te feul grieme met woorden, want soafeul woorden mâge d’r nou ok weer niet in ’n kollum. Goed, ik nim dan maar ’n Tompoes, want dan hew ik alle tiid om na te dinken hoe’t ik ôfslútte sil. Ho wacht, eerst maar ’n slappy foor teugen ’t griemen.