Kollum Gerard de Jong: De Rink
Je leze ’t programma nag ’s deur, skrive je toespraak en dinke half-om-half te weten wat d’r kommen gaat. Fergeet ’t maar: saken nimme altyd ’n onferwachte keer. Ik loof dat dat – sels foor een die’t faker dan him lief is wete wil wer’t hij an toe is – een fan de mooiste dingen fan ’t leven is.
Blommen in majonêze-eamers. Doe’t ik na ’t in ontfangst nimmen fan de Rink van der Veldepriis 2024 de dâg overdocht, kwam dat beeld hyltyd bovendriven. Pieter de Groot, die’t mij ‘de Rink’ foor myn roman overhandigde, kreeg sels ok ’n bossy blommen. Hij swaait ôf as foorsitter fan Stifting Frysk Letterkundich Museum en Dokumintaasjesintrum. Hij liep op syn tafeltsy an, bedocht dat hij ‘t blomstik der nergens kwyt kon, keerde gelyk om en stak ’t blomtsy, hup, werom in de met water fulde majonêze-eamer.
’t Ontroerde mij. Lykas de filesitasys fan freemden, de inhoudlike fragen over ‘t boek (‘Werom het Sierd dat doe soa deen? Wat ‘n soeg!’) en de lof fan de sjury. Je dinke te weten dat ‘t komt, maar ‘t wort krekt echt at ‘t útsproken wort. Die ferfreemding is dink ik ‘t bewiis dat ‘t boek dat ik skreven hew op aigen benen staat, ‘n gaadlik plakky fonnen het in de wereld en ‘t ok sonder mij prima rêdt.
Na de útraiking saaien ’n prot mînsen dat se “fooral ’t leste stik” fan myn toespraak mooi fonnen. Tidens ’t tradisjonele brúnne boanen met spek eten, na ôfloop met organisasy en geliefden in kafee Marktzicht in Drachten, worde mij d’r opnij na froegen. Derom hier in reprise, myn blomtsy in de majonêze-eamer:
“D’r woedt ’n stinkende feenbrând die’t brúnne rookplúmmen út Den Haag opstigen doet. ’t Nije rezjym maakt boeken duurder en besúnnigt op wetenskap, onderwiis, taal en kûnst. As ’n op hol sloegen algoritme is ’n rees na de booiem înset, met as groatste missy om ôns harteloas, platter en dommer te maken. Omdat ôfbreke en kapotmake ‘t synise ferdienmodel is. Late wij d’r foor sorge dat dat hur niet slage sil. Koop boeken, koop kûnst. Lees, skriif, krejeer. Waan dij dichter of kûnstner. Wees dwars, rúmhartig, bokkig en licht-anargistys, lykas de naamgever fan deuze priis, lykas ‘de Rink’. Stroffel, ferwonder, ontregel en hew lief. Dankjewel.”
Leeuwarder Courant, 02-07-2024
gm.de.jong@xs4all.nl